A duhet shqiptarët që ta marrin pozitën e guvernatorit!

Shkup, 16 maj – Zgjedhja e Guvernatorit të ri të Bankës Popullore të Maqedonisë së Veriut ka shkaktuar akuza e kundërakuza mes opozitës dhe partive shqiptare në pushtet. BDI akuzon VLEN-in se nuk përfillen dhe se ky post konsiderohet sikur ekskluziv për maqedonasit, ndërkaq partia shqiptare në pushtet thekson se BDI për dy dekada premtonte guvernatorin shqiptar, ndërsa nga opozita bërtet “Pse nuk ka shqiptar në krye të Bankës Popullore”, shkruan “Zhurnal.mk”.

Cila është rëndësia e Guvernatorit!

Guvernatori i Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë së Veriut përfaqëson Bankën Popullore, menaxhon dhe drejton operacionet e përditshme të Bankës Popullore, është përgjegjës për ekzekutimin e vendimeve të Këshillit të Bankës Popullore dhe kryen punë të tjera që nuk janë në kompetencë të Këshillit të Bankës Popullore dhe të Bordit Ekzekutiv.

Kompetencat dhe detyrat e Guvernatorit të Bankës Popullore janë të përcaktuara në nenin 48 të Ligjit të Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Mandati i Guvernatores aktuale të Bankës Popullore, Anita Angelovska-Bezovska, përfundon më 22 maj 2025, saktësisht shtatë vjet pas zgjedhjes së saj nga Parlamenti. Zgjedhja e një guvernatori të ri përfaqëson një nga momentet më të rëndësishme ekonomike dhe institucionale për vendin, veçanërisht në një periudhë inflacioni të vazhdueshëm dhe kostosh në rritje të jetesës.

Si zgjidhet Guvernatori i Bankës Kombëtare?

Procedura për zgjedhjen e një guvernatori është përcaktuar në mënyrë strikte nga Ligji për Bankën Kombëtare dhe përfshin disa hapa të rëndësishëm:

Propozimi nga Presidenti i Shtetit : Procesi fillon me propozimin e një kandidati nga Presidenti i Shtetit, në këtë rast Gordana Siljanovska-Davkova. Pa mendimin e saj pozitiv, procedura nuk mund të vazhdojë. Presidenti propozon një kandidat për guvernator, i cili më pas i paraqitet Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Votimi në Kuvend: Kandidati i propozuar i paraqitet për votim Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Për zgjedhje kërkohet shumicë e thjeshtë , pra të paktën 61 vota nga gjithsej 120 deputetë.

Guvernatori zgjidhet për një mandat shtatëvjeçar, me mundësi rizgjedhjeje. Kandidati për guvernator duhet të jetë shtetas i Republikës së Maqedonisë së Veriut me reputacion të përshtatshëm, të paktën arsim të lartë dhe përvojë profesionale ose akademike në fushën e ekonomisë, financave, bankave ose drejtësisë. Për më tepër, kandidati nuk duhet të jetë dënuar për një krim, të jetë debitor në procedurat e falimentimit ose likuidimit, as t’i jenë vendosur sanksione që e skualifikojnë atë për këtë pozicion.

Kandidatët që përfliten janë nga VMRO DPMNE dhe me sfond politik

Aktualisht, në publik qarkullojnë disa emra si kandidatë të mundshëm për guvernator të ri, përveç guvernatores aktuale Anita Angelovska – Bezhovska, përfshirë ish-ministrin e Financave Zoran Stavrevski, ish-zëvendësguvernatoren dhe anëtaren aktuale të Komitetit Ekzekutiv të VMRO-DPMNE-së, Maja Kadievska Vojnoviq, por edhe Trajko Sllavevski – profesor universitar dhe ish-ministër i Financave, i cili prej kohësh konsiderohet si një nga zërat më me ndikim ekonomikë në parti.

Pse është kaq e rëndësishme kjo zgjedhje?

Zgjedhja e një guvernatori të ri vjen në një moment kritik ekonomik. Banka Kombëtare, nëpërmjet zbatimit të politikës monetare, kontrollit të inflacionit, menaxhimit të rezervave valutore dhe mbikëqyrjes së sistemit bankar, luan një rol qendror në stabilitetin dhe sigurinë e ekonomisë.
Guvernatori i ardhshëm do të duhet të sigurojë besimin në monedhën kombëtare, stabilitetin e sektorit bankar, por edhe të jetë partner i institucioneve ndërkombëtare në përballimin e sfidave ekonomike globale dhe lokale.

A kanë shqiptarët kandidat për guvernator!

Sigurisht se edhe shqiptarët kanë emra të njohur në sferën e ekonomisë të cilët mund të kryjnë këtë detyrë.

Por, kjo pozitë asnjëherë nuk është udhëhequr nga shqiptarët. Fillimisht partitë shqiptare jo se kanë pasur interesim për këtë pozitë, por kryeisht kanë parë interesa të ngushta dhe kënaqje të dëshirave të kuadrove partiakë që kryesisht vrapojnë pas tenderave dhe biznesve fitimprurëse. Në këtë aspekt, posti i guvernatorit nuk sjell asnjë dobi, sepse partitë nuk do të fitojnë asnjë tender e nuk kanë si t’i mbushin arkat.

Nga ana tjetër, thuajse në asnjë marrëveshje për koalicion qeverisës nuk e kanë futur në ndarjen e kolaçit qeveritar edhe pozitën e guvernatorit. BDI edhe pse e pat përmendur si një nga 12 pozitat që duhet t’i marrin shqiptarët, asnjëherë në sundimin e deritanishëm 20 vjeçar nuk kanë insistuar që ta kenë këtë pozitë. Tani, krekosja se këtë pozitë duhet ta kenë shqiptarët është manipulim me opinionin, shkruan “Zhurnal.mk”.

A duhet shqiptarët që ta kenë këtë pozitë?

Sigurisht që VLEN dhe partitë në pushtet duhet të kërkojnë hise në këtë insitucion kaq të rëndësishëm dhe duhet t’iu bëhet e ditur partnerëve të koalicionit se edhe shqiptarët kanë kuadro cilësor, profesorë eminent me famë ndërkombëtare në sistemin bankarë, në atë financiar ose makroekeonomik, që mund ta kryejnë me shumë sukses këtë pozitë.
Nëse kësaj radhe shqiptarët nuk do ta marrin pozitën e guvernatorit, kjo mund të jetë një synim i radhës dhe një marrëveshje për këdo që do të formojë qeverinë e radhës. Megjithatë, VLEN mund të kërkojë më shumë pozita të zëvendësguvernatorëve, ku aktualisht nga tre pozita, vetëm një u takon shqiptarëve, shkruan “Zhurnal.mk”.