Shkup, 11 qershor – Deklarata e fundit e kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski, mbi ndërtimin e Qendrës së re klinike me një kosto 100 deri në 150 milionë euro më të ulët se projekti i mëparshëm, është sa e bujshme, aq edhe sfiduese për analizë. Pas një dekade premtimesh të pasuksesshme dhe dështimesh institucionale që kanë penalizuar qytetarët, retorika e “kursimit” ngrihet si flamur politik, por mbetet e varfër në përmbajtje konkrete, shkruan Zhurnal.
Kursim apo kosto e shtyrë?
Mickoski shpalos një vizion të ri që synon ndërtimin e një Qendre Klinike me kosto më të ulët. Kjo përbën një pikë të rëndësishme në narrativën e tij qeverisëse, sidomos në një kontekst ekonomik ku optimizimi i fondeve publike është kërkesë e ngutshme. Megjithatë, premtimi për “kursim” nuk duhet të shihet i shkëputur nga fakti se shteti tashmë ndodhet në një proces arbitrazhi ndërkombëtar për prishjen e marrëveshjes së mëparshme. Nëse dënimi financiar ndaj shtetit arrin shifra të konsiderueshme, atëherë çdo “kursim” i projektuar mund të neutralizohet ose edhe të shndërrohet në kosto të shtuar.
Qeveritë e njëpasnjëshme në Maqedoninë e Veriut kanë ndjekur një cikël të përsëritur projekte të mëdha të njoftuara me entuziazëm, ndalesa të papritura, dhe një mungesë llogaridhënieje. Rasti i Qendrës Klinike është ilustrimi më tipik që nga ideja fillestare në Zllokuqan, te transferimi në Gjorçe Petrov, e deri te diskutimi për kazermën e Ilindenit projektet kanë dështuar jo për mungesë të fondeve, por për shkak të krizës së menaxhimit dhe mungesës së konsensusit strategjik mes institucioneve.
Mickoski e vendos fajin tek paraardhësit, kryesisht LSDM dhe BDI, duke akuzuar për papërgjegjësi politike që ka sjellë humbje financiare. Por përgjegjësia për të ofruar zgjidhje nuk mbetet vetëm në të shkuarën ajo tani i takon qeverisë aktuale.
Investimi në shëndetësi më shumë se çështje buxheti –
Nëse qëllimi është ndërtimi i një infrastrukture moderne shëndetësore, debati nuk duhet të mbyllet vetëm te numrat e shpenzimeve. Shëndetësia është një sektor ku kursimi i pamatur mund të kthehet në kosto njerëzore. Për këtë arsye, deklaratat e tilla si ajo e Mickoskit duhet të shoqërohen me transparencë për kapacitetin e spitalit, pajisjet e parashikuara, standardet teknike dhe afatet reale të realizimit.
Gjithashtu, përmendja e investimeve të ndërlidhura në Shkup, Tetovë, Shtip dhe Kërçovë është një përpjekje për të paraqitur një vizion më gjithëpërfshirës, por mbetet për t’u parë nëse këto projekte do të tejkalojnë nivelin e retorikës dhe do të marrin formë reale në terren.
Për të rikthyer besimin publik, qeveria duhet të publikojë një analizë krahasimore të projektit të ri me atë të mëparshëm, duke përfshirë vlerësimin e kostove, modelin financiar, kontratat me partnerë të huaj (përfshirë Mbretërinë e Bashkuar) dhe dinamikën e ndërtimit. Vetëm kështu do të mund të kuptohet nëse “kursimi” është rezultat i menaxhimit të mirë, apo thjesht një reduktim i cilësisë dhe ambicieve të projektit.
Prandaj, deklarata e kryeministrit për ndërtimin e një Qendre Klinike më të lirë nuk është e pakuptimtë ajo prek një ndjeshmëri reale të qytetarëve për efikasitetin në përdorimin e fondeve publike. Por në mungesë të detajeve dhe transparencës, kjo deklaratë mbetet më shumë një manovër politike sesa një plan real shëndetësor. Qytetarët nuk kanë nevojë për më pak shpenzime në letër, por për më shumë investim të mençur në jetëgjatësi, cilësi dhe dinjitet shëndetësor. /Zhurnal.mk