Analizë / Shteti shpenzon pak më shumë se 1500 denarë për kokë banori për gjyqësorin

nga Redaksia

Shkup, 27 tetor – Për drejtësi shteti shpenzon pak më shumë se 1500 denarë ose 24,6 euro për kokë banori, që është shumë nën mesataren evropiane prej 74,9 euro. Por i parë si përqindje e PBB-së, buxheti i drejtësisë është dukshëm mbi mesataren evropiane. Shteti ndan 0.39 për qind të PBB-së për gjyqësorin, ndërsa mesatarja evropiane është 0.28. Pjesa më e madhe e mjeteve – 78,1 për qind shkojnë për gjyqësorin, 20,9 për qind për prokurorët dhe vetëm 1 për qind për ndihmën juridike, shkruan zhurnal.mk.

Edhe pse numri i gjyqtarëve në vend është në rënie të vazhdueshme dhe në dhjetë vitet e fundit është ulur me rreth një të tretën, me 22.3 gjyqtarë për 100 mijë banorë, vendi është pak mbi mesataren evropiane prej 21.9 gjyqtarë për 100 mijë banorë. Edhe pse 62 për qind e gjyqtarëve janë gra, numri i kryetareve femra të gjykatave është më i ulët – 41 për qind, krahasuar me meshkujt që janë kryetare gjykatash – 59 për qind.

Gjyqtarët dhe prokurorët kanë pagat më të ulëta në rajon – ...

Nëse në fillim të karrierës, paga bruto e gjyqtarëve është dy herë më e ulët se mesatarja evropiane, në fund të karrierës diferenca vetëm rritet dhe është gati katër herë më e lartë.

Buxheti për TIK në gjyqësor në vend është në rritje dhe i parë si përqindje e buxhetit të përgjithshëm të gjyqësorit, ai po rritet nga 1 për qind në periudhën 2014-18 në 2.6 për qind në periudhën 2018-22. Edhe pse ndihma juridike buxhetore për banor në vend është rritur nga 0,16 euro në 2020 në 0,3 euro në 2022, ajo mbetet një nga më të ulëtat në Evropë.

Këtë e tregon Raporti i fundit mbi Efiçencën dhe Cilësinë e Drejtësisë në Evropë të Komisionit Evropian për Efikasitetin e Drejtësisë së Këshillit të Evropës (CEPEJ) i cili përmban të dhëna për vitin 2022. Raporti identifikon tendencat kryesore në sistemet gjyqësore të 44 vende evropiane dhe dy vende vëzhguese – Izraeli dhe Maroku.

Nga rajoni, Mali i Zi ndan më së shumti për gjyqësorin – 60,5, dhe Shqipëria më pak – 15,8 euro për frymë.

Në grupin A – vendet me PBB për frymë prej 10 mijë eurosh, ku ndodhet vendi ynë, Mali i Zi ndan më shumë për frymë – 60.5 euro ose 0.76 për qind të PBB-së. Pas saj vjen Serbia me 48.1 euro për frymë ose 0.54 për qind të PBB-së. Bosnja dhe Hercegovina ndan 43.6 euro për frymë ose 0.64 për qind të PBB-së. Shqipëria akordon më pak se ne – 15.8 euro për frymë ose 0.29 për qind e PBB-së.

Nga vendet në grupin B me GDP për frymë midis 10 dhe 20 mijë euro më shumë se ne, Bullgaria – 73 euro për frymë ose 0,55 për qind e PBB-së, Kroacia – 65 euro për frymë ose 0, 38 për qind e PBB-së dhe Greqia – 50,5 euro. për frymë ose 0.26 për qind e PBB-së. Nga ky grup, vetëm Turqia ndan më pak se ne – 15.6 euro për frymë ose 0.15 për qind të PBB-së.

Në grupin C – vendet me GDP për frymë midis 20 dhe 40 mijë euro, të gjitha ndajnë më shumë se ne nga 50 deri në 150 euro për frymë, ndërsa krahasuar me përqindjen e PBB-së, asnjë nuk ndan më shumë se ne dhe variojnë ndërmjet 0,21 dhe 0.38 për qind e PBB-së. Në këtë grup është Sllovenia me 107,1 euro për frymë ose 0,38 për qind e PBB-së, Italia me 100,6 euro për frymë ose 0,31 për qind e PBB-së dhe Franca me 77,2 euro për frymë ose 0,20 për qind e PBB-së.

Në grupin D – vendet me PBB për frymë mbi 40 mijë euro, vendet vendosin nga 80 deri në 250 euro për frymë ose nga 0.09 në 0.30 për qind të PBB-së. Në këtë grup bëjnë pjesë Zvicra me 245.6 euro për frymë ose 0.28 për qind të PBB-së, Luksemburgu me 194 euro për frymë ose 0.16 për qind të PBB-së, Austria me 141 euro për frymë ose 0.29 për qind të PBB-së, Gjermania me 136.1 euro për frymë ose 0. të PBB-së dhe Danimarkës me 96.7 euro për frymë ose 0.15 për qind të PBB-së.

Në përgjithësi, më shumë se dy të tretat e buxhetit të drejtësisë të vendeve shkojnë për paga, pak më pak se 10 për qind për ndërtesat e gjykatave, pothuajse 6 për qind për kompjuterizimin dhe vetëm 0,6 për trajnimin dhe arsimin. Krahasuar me raportin e mëparshëm, rritja më e madhe prej 54 për qind është në buxhetin për trajnim dhe arsim dhe kompjuterizim 24 për qind. Buxheti i pagave është rritur me 10 për qind, ndërsa investimet në ndërtesa dhe ambiente të reja janë ulur me 40 për qind, shkruan zhurnal.mk.

Në dhjetë vjet, numri i gjyqtarëve është ulur me një të tretën, por është ende mbi mesataren evropiane – …

Numri i gjyqtarëve profesionistë në vend është ulur me një të tretën në dhjetë vjet nga 32.4 gjyqtarë për 100 mijë banorë në vitin 2012 në 22.3 gjyqtarë në vitin 2022. Ndërkohë, mesatarja evropiane është konstante me 17.6 gjyqtarë për 100 mijë banorë. Në përgjithësi, vendet e Europës Lindore janë mbi mesataren europiane, ndërsa vendet e Europës Perëndimore janë nën mesataren europiane të gjyqtarëve për 100 mijë banorë. Pra, Anglia dhe Uellsi kanë nga tre gjyqtarë për 100 mijë banorë, Franca dhe Spanja nga 11, Italia 12, ndërsa Gjermania ka 24.7 gjyqtarë për 100 mijë banorë.

Nga vendet e rajonit, vetëm Shqipëria ka më pak gjyqtarë se ne, 11,4 për 100 mijë banorë, e ndjekur nga Bosnja dhe Hercegovina me 29, Bullgaria me 33,9, Greqia me 37, Serbia me 39,1 dhe Kroacia e Mali i Zi me 42,4 gjyqtarë për 100 mijë. banorët.

Vendet me më shumë gjyqtarë profesionistë kanë gjithashtu më shumë administratë gjyqësore. Raporti mesatar evropian është rreth 4 punonjës të administratës gjyqësore me 1 gjyqtar, ndërsa këtu është 5 me 1 gjyqtar.

Me 8.5 prokurorë publikë për 100,000 banorë, jemi shumë nën mesataren evropiane prej 12.2. Bullgaria, Letonia dhe Moldavia kanë më shumë prokurorë – mbi 23, ndërsa Franca dhe Irlanda kanë numrin më të vogël të prokurorëve, me më pak se 3 prokurorë publikë për 100,000 banorë.

Për një prokuror publik në vend ka 2.3 të punësuar që nuk janë prokurorë publikë, që është mbi mesataren evropiane, ku ka 1.5 të punësuar që nuk janë prokurorë publikë për një prokuror publik.

Gjyqtarët dhe prokurorët në vend kishin pothuajse dy herë më shumë trajnim në krahasim me mesataren evropiane. Gjyqtarët në vend kanë ndjekur mesatarisht 3.4 trajnime, kundrejt mesatares evropiane prej 1.9 trajnimesh, ndërsa prokurorët publikë kanë pasur 4.1 trajnime, kundrejt mesatares evropiane prej 1.3 trajnimesh për prokuror publik.

Numri i avokatëve është rritur nga 121,1 avokatë për 100,000 banorë në vitin 2012, në 153,5 avokatë në vitin 2022 dhe është brenda mesatares evropiane prej 155,5 avokatësh për 100,000 banorë, shkruan zhurnal.mk.

Gjyqtarët dhe prokurorët me pagat më të ulëta në rajon dhe shumë nën mesataren evropiane – …

Gjyqtarët në vend në fillim të karrierës së tyre kanë një raport pagash 2.1 krahasuar me pagën mesatare kombëtare. Ndërsa kjo është e njëjtë me mesataren europiane, në fund të karrierës mesatarja europiane e pagës së gjyqtarëve është 4.3 herë më e lartë se paga mesatare kombëtare, ndërsa në vendin tonë raporti është 2.9 herë.

Paga bruto e gjyqtarëve në fillim të karrierës së tyre është 19,171 euro, që është shumë më poshtë mesatares evropiane prej 46,812 euro. Kjo diferencë rritet vetëm me vitet e shërbimit, kështu që në fund të karrierës së tyre gjyqtarët në vendin tonë fitojnë mesatarisht 27,023 euro, ndërsa mesatarja evropiane është pothuajse katër herë më e lartë – 100,367 euro.

Nga vendet e rajonit, gjyqtarët në Mal të Zi fitojnë 19.557 euro në fillim të karrierës së tyre, në Serbi 20.967 euro, Shqipëri – 25.304 euro, Kroaci – 27.754 euro, BiH – 29.224, Bullgari – 30.085 dhe Greqi – 31.710 euro.

Në fund të karrierës së tyre, pagat e gjyqtarëve në Shqipëri arrijnë në 32.420 euro, në Mal të Zi – 32.864, Serbi – 49.741, Bullgari – 53.144, BiH – 55.907, Kroaci – 57.558 dhe Greqi – 96.037 euro.

Prokurorët publikë në vend, me 1.9 herë pagën mesatare kombëtare në fillim të karrierës së tyre, kanë pak më shumë se mesatarja evropiane prej 1.7. Por ky avantazh fillestar nuk mjafton, ndaj në fund të karrierës së tyre ata kanë 2.7 herë pagën mesatare kombëtare, që është nën mesataren europiane 3.2 herë.

Prokurorët në fillim të karrierës së tyre kanë një pagë bruto prej 18,014 euro, që është nën mesataren evropiane prej 42,249 euro. Në fund të karrierës së tyre, prokurorët maqedonas fitojnë mesatarisht 25,461 euro, që është nën mesataren evropiane prej 70,090 euro.

Nga vendet e rajonit, prokurorët publikë në Mal të Zi në fillim të karrierës së tyre kanë një pagë prej 18.310 euro, Serbi – 18.368, Shqipëri – 23.507, Kroaci – 27.754, BeH – 29.266, Bullgari – 30.085 dhe Greqi 31.71 euro.

Në fund të karrierës, pagat e prokurorëve publikë arrijnë në 31.673 euro në Shqipëri, 32.650 – Mali i Zi, Serbi – 34.595, Bullgari – 53.144 euro, BiH – 55.611, Kroaci – 57.558 dhe Greqi – 87.247 euro.

Buxheti për Teknologjitë e Informacionit dhe Komunikimit (TIK) në gjyqësor është në rritje – …

Mesatarisht, buxheti i alokuar për teknologjinë TIK ka shënuar rritje në të gjitha vendet, me përjashtim të dy vendeve ku ka shënuar rënie. E parë si përqindje e buxhetit total të drejtësisë, atëherë buxheti për teknologjitë TIK është rritur në 22 vende dhe është ulur në tetë.

Buxheti për TIK në gjyqësor në vend për frymë mesatarisht në periudhën 2018-2022 ishte 0.54 euro, që është një rritje e konsiderueshme krahasuar me periudhën 2014-18 kur ishte 0.15 euro. Në të njëjtën kohë, parë si përqindje e buxhetit të përgjithshëm të gjyqësorit, shënoi rritje nga 1 për qind në periudhën 2014-18, në 2.6 për qind në periudhën 2018-22.

Nga vendet e rajonit, autoritetet gjyqësore ndajnë më shumë për teknologjinë TIK në Kroaci – 2,21 euro për frymë, Mali i Zi – 0,79 euro, Serbi – 0,62 euro, ndërsa më pak në Bosnje dhe Hercegovinë – 0,52 euro për frymë për banor dhe Bullgari – 0,32 euro. . Shqipëria madje pa një reduktim në buxhetin e saj për TIK nga 0,10 € për frymë në 2014-18 në 0,08 € në 2018-2022.

Danimarka ndan 8.6 për qind të buxhetit të gjykatës për teknologjitë e TIK ose 4.08 euro për frymë. Finlanda – 8,3 për qind ose 5,39 euro, ndërsa Holanda – 10,2 për qind ose 6,80 euro.

Raporti në seksionin TIK për vendin tregon se indeksi i shtrirjes së TIK-ut në vend është 3.3, që është nën mesataren evropiane prej 4.16. Kategoria më e fortë e TIK-ut është “manaxhimi i rasteve” dhe është 56% më i lartë se indeksi total, duke treguar dixhitalizimin e vazhdueshëm të regjistrit kryesor të rasteve. Ekzekutuesit kanë softuer elektronik të menaxhimit të çështjeve dhe janë të lidhur me regjistrin e tokës dhe bazat e të dhënave. Strategjia e re e TIK-ut është duke u përgatitur, ndërsa strategjia 2019-2024 nuk është finalizuar, shkruan zhurnal.mk.

Efikasiteti dhe cilësia e sistemit gjyqësor

Raporti i CEPEJ-it në seksionin për efikasitet dhe cilësi vlerëson se në Maqedoninë e Veriut, numri i lartë i gjyqtarëve që dalin në pension në vitin 2022, i shkaktuar nga mosha e re e pensionit të detyrueshëm, ndoshta ka çuar në një numër të reduktuar të çështjeve të zgjidhura dhe, rrjedhimisht, në rritje të zgjidhjes. koha . Në përgjithësi, gjykatat janë më efikase në fushën penale dhe në shkallën e tretë. Më vete, gjykata e shkallës së tretë duket të jetë më efikase, ndërsa koha e zgjidhjes është më e larta në shkallën e parë në çështjet gjyqësore civile dhe tregtare. Reduktimi më i ndjeshëm i kohës së zgjidhjes është në çështjet administrative në gjykatën më të lartë.

Raporti i performancës vlerëson dy tregues. KR-ja e parë fitohet duke pjesëtuar numrin e çështjeve të zgjidhura me numrin e çështjeve hyrëse në një periudhë të caktuar, të shprehur në përqindje. Ai tregon se si gjykata, ose sistemi gjyqësor, trajton fluksin e çështjeve dhe lejon krahasimin midis sistemeve pavarësisht nga dallimet dhe karakteristikat e tyre individuale. Nëse CR është mbi 100%, atëherë gjykata zgjidh më shumë çështje se sa ato të sapo pranuara dhe numri i lëndëve të mbetura zvogëlohet. Përndryshe, nëse CR është nën 100%, gjykata zgjidh më pak çështje se sa ato të sapo pranuara, duke krijuar kështu një diferencë të mbetur.

Treguesi i dytë DT është koha e nevojshme në teori që një çështje të zgjidhet me ritmin aktual të punës së gjykatave. Ai llogaritet duke pjesëtuar numrin e çështjeve në pritje me numrin e çështjeve të zgjidhura në një periudhë të caktuar, pastaj duke shumëzuar me 365 për të shprehur rezultatin në ditë. Nëse DR është mbi 365 ditë, kjo sugjeron se ka më shumë çështje në pritje sesa të zgjidhura, ndërsa DT nën 365 ditë tregon të kundërtën.

Teorikisht, koha për të zgjidhur një çështje (DT) në shkallë të parë në gjykatat civile është 312 ditë, në atë penale 159 ditë dhe në administrative 303 ditë. Në gjykatat dytësore për mosmarrëveshjet civile, DT është 166 ditë, në penale 129 dhe në administrative – 92 ditë. Në DT më të lartë, të shkallës së tretë për çështjet civile është 217 ditë, në çështjet penale 39 ditë dhe në çështjet administrative 26 ditë.

Çështjet civile dhe tregtare në gjykatat themelore në vitin 2022 për Maqedoninë e Veriut, së bashku me Shqipërinë dhe Malin e Zi, hyjnë në kategorinë e vendeve që krijojnë një numër të madh të çështjeve. Shkalla e CR është nën 90%. Bosnja dhe Hercegovina, Greqia dhe Malta janë në grupin e vendeve me një normë CR shqetësuese të ulët. E njëjta gjë është edhe me çështjet penale të shkallës së parë, ku vendi së bashku me Shqipërinë, Azerbajxhanin dhe Greqinë, janë në kategorinë e vendeve që krijojnë një numër të madh çështjesh.

Buxheti i ndarë për sistemin e drejtësisë në shumicën e vendeve evropiane mbetet i ulët në krahasim me sektorët e tjerë publikë – …

Raporti tregon se pjesa e buxhetit të ndarë për drejtësinë në shumicën e vendeve evropiane mbetet e ulët në krahasim me sektorët e tjerë publikë, duke përfaqësuar rreth 0.31% të PBB-së. Mesatarisht, çdo vend shpenzon 85,4 € për banor në sistemin e tij të drejtësisë (7,31 € më shumë se në vitin 2020). Vendet më të pasura përgjithësisht ndajnë një buxhet më të lartë për sistemin e drejtësisë, ndonjëherë duke kaluar 200 euro për banor, ndërsa vendet më pak të pasura i kushtojnë një përqindje më të lartë të PBB-së së tyre drejtësisë, duke reflektuar një tendosje më të madhe në raport me burimet e tyre ekonomike.

Mesatarisht, 2/3 e buxhetit të sistemeve gjyqësore të shteteve shpenzohen për gjykata, 25% për prokuroritë publike dhe pjesa tjetër për ndihmë juridike (11%). Pavarësisht rritjes prej 11,74% dhe 18,75% të buxheteve përkatësisht të gjykatave dhe prokurorive publike, ka pasur një rënie të dukshme prej 16% të kostove të ndihmës juridike që nga viti 2020. Vendet më të pasura (me PBB për frymë mbi 20,000 €) përgjithësisht investojnë më shumë në ndihmë juridike, me një mesatare prej 24% të buxhetit gjyqësor të alokuar për ndihmën juridike, krahasuar me vetëm 3% në vendet më pak të pasura.

Gjithsej 44 shtete anëtare ofrojnë akses online falas në tekste ligjore, praktikë gjyqësore nga gjykatat më të larta dhe informacione të ndryshme rreth sistemit gjyqësor përmes faqeve të internetit të gjykatave të tyre. Vetëm në tre shtete anëtare aksesi në gjykatë është pa pagesë. Megjithatë, ndihma juridike është e disponueshme në të 46 vendet pjesëmarrëse, megjithëse kushtet për marrjen e saj ndryshojnë. Në disa vende, kategori të veçanta njerëzish si viktima të dhunës në familje ose seksuale, emigrantë ose azilkërkues përfitojnë automatikisht nga kjo ndihmë.

Tendenca e uljes së numrit të gjykatave në Evropë u konfirmua në vitin 2022. Në të njëjtën kohë, ekzistenca e mekanizmave alternativë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve – ndërmjetësimi gjyqësor ekziston në të gjitha shtetet anëtare – si dhe zgjidhjet dixhitale, shihen gjithnjë e më shumë si një mjet për përmirësimin e aksesit në drejtësi.

Raporti i CEPEJ në seksionin për efikasitetin e sistemeve gjyqësore tregon se ato kanë një përmirësim të ndjeshëm në vitin 2022 krahasuar me vitin 2020. Ndërsa teorikisht koha e nevojshme për të proceduar çështjet është reduktuar në përgjithësi në krahasim me vitin 2020, situata ndryshon në varësi të llojit të çështjes (civile, penale, administrative) dhe nivelit të juridiksionit (shkalla e parë, e dytë, e tretë). Për shembull, ndërsa çështjet penale kanë parë reduktime në kohët e përpunimit të shkallës së parë, çështjet civile dhe ato të biznesit nuk janë kthyer ende në nivelet e tyre para pandemisë, me rritje në kohën e përpunimit të shkallës së parë dhe të dytë. Gjykatat terciare ishin më efektive për të gjitha llojet e çështjeve. Ndërmjetësimi i lidhur me gjykatat mbetet i pashfrytëzuar në 25% të vendeve që ofrojnë të dhëna.

Investimet në TIK janë të qëndrueshme dhe pothuajse të gjitha vendet kanë rritur buxhetin mesatar të TIK për frymë. Kjo tregon rëndësinë në rritje të TIK-ut për sistemin gjyqësor. Që nga cikli i fundit dhe pas Covid-it, shumë shtete dhe subjekte kanë bërë përparim të rëndësishëm në prezantimin e seancave dëgjimore në distancë në gjykata dhe në 33 shtete kjo është e mundur në çështjet penale. Përveç kësaj, gjatë këtij cikli vlerësimi u shfaqën mjete të reja inovative për të ndihmuar gjyqtarët, duke sinjalizuar fillimin e zhvillimeve të rëndësishme që do të jenë të dukshme gjatë ciklit të ardhshëm të vlerësimit, tregon Raporti SEREJ.

Ky është raporti i dhjetë i vlerësimit që kur CEPEJ u krijua në 2002, i pari që mat ndikimin e pandemisë Covid në sistemet gjyqësore, duke u ofruar politikëbërësve dhe profesionistëve të drejtësisë një mjet praktik dhe të detajuar për të kuptuar më mirë funksionimin e drejtësisë në Evropë për përmirësimin e saj. efikasitetit dhe cilësisë.//Zhurnal.mk

TË REKOMANDUARA

Kush jemi ne

Zhurnal.mk është Agjenci e Lajmeve e pavarur, e themeluar në vitin 2009, që e mbulon Maqedoninë, Kosovën, Shqipërinë edhe lajmet nga bota.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More