Nën presionin politik në rritje, presidenti i Koresë së Jugut, Yoon Suk Yeol, shpalli të martën mbrëma gjendjen e shtetrrethimit në vendin demokratik për herë të parë në më shumë se 50 vjet.
Deklarata e tij natën vonë, e bërë në televizionin kombëtar në orën 23:00 me orën lokale, përmendi sigurinë kombëtare dhe kërcënimin nga Koreja e Veriut, por shpejt u bë e qartë se Yoon e kishte ndërmarrë këtë veprim drastik në përgjigje të një serie pengesash politike.
Ai shkoi deri në pikën e vendosjes së ligjit ushtarak – sundimi i përkohshëm nga ushtria – si një taktikë për të shmangur sulmet politike, thonë vëzhguesit.
Por kjo shkaktoi protesta të menjëhershme jashtë parlamentit dhe ligjvënësit votuan kundër masës brenda disa orësh, duke thënë se ajo ishte e paligjshme.
Si erdhëm deri në këtë pikë?
Pasi iu referua sulmeve politike të opozitës, presidenti Yoon tha se po shpallte ligjin ushtarak për të “shtypur forcat anti-shtetërore që po shkaktojnë kaos”.
Kjo e vendosi ushtrinë në krye të vendit – duke sjellë dislokimin e trupave ushtarake dhe policisë në parlament, ku helikopterët u panë duke u ulur në çatinë e Asamblesë Kombëtare.
Ushtria lëshoi gjithashtu një deklaratë duke deklaruar se të gjitha tubimet nga parlamenti dhe organizatat politike do të ndaloheshin, ndërsa publikimet në media do të bëheshin gjithashtu nën kontrollin ushtarak.
Por opozita politike e Koresë së Jugut e quajti menjëherë të paligjshme dhe antikushtetuese deklaratën e Yoon. Udhëheqësi i vetë partisë së Yoon, Partia konservatore e Pushtetit Popullor, e quajti gjithashtu veprimin e tij “lëvizje të gabuar”.
Ndërkohë, udhëheqësi kryesor i opozitës Lee Jae-myung u bëri thirrje deputetëve të Partisë së tij Demokratike që të mblidhen në parlament për të votuar kundër vendimit.
Ai u bëri thirrje gjithashtu koreano-jugorëve të zakonshëm që të paraqiten në parlament në shenjë proteste.
“Tanket, transportuesit e blinduar dhe ushtarët me armë dhe bajoneta do të sundojnë vendin… Bashkëqytetarët e mi, ju lutemi ejani në Asamblenë Kombëtare.”
Qindra qytetarë nxituan të mblidhen jashtë parlamentit të blinduar me forca të shumta. Turmat e protestuesve brohorisnin: “Jo gjendjes së shtetrrethimit! Jo ligjit ushtarak”.
Mediat lokale treguan disa përleshje mes protestuesve dhe policisë te portat e parlamentit. Por pavarësisht pranisë së madhe ushtarake, tensionet nuk u përshkallëzuan në dhunë.
Dhe ligjvënësit ishin gjithashtu në gjendje të kalonin nëpër barrikada për të hyrë në sallën plenare.
Pak pas orës 01:00 të së mërkurës me orën lokale, parlamenti i Koresë së Jugut, me 190 nga 300 anëtarët e tij të pranishëm, votoi kundër masës. Deklarata e Presidentit Yoon për gjendjen ushtarake u shpall e pavlefshme.
Sa i rëndësishëm është ligji ushtarak?
Ligji ushtarak është një rregull i përkohshëm nga autoritetet ushtarake në një kohë emergjence, kur autoritetet civile konsiderohen të paaftë për të funksionuar.
Hera e fundit që u deklarua në Korenë e Jugut ishte në vitin 1979, kur diktatori i atëhershëm ushtarak i vendit Park Chung-hee u vra gjatë një grushti shteti.
Asnjëherë nuk është thirrur që kur vendi u bë një demokraci parlamentare në vitin 1987.
Por të martën, Yoon e vendosi sërish, duke thënë në një fjalim kombëtar se po përpiqej të shpëtonte Korenë e Jugut nga “forcat anti-shtetërore”.
Yoon, i cili ka mbajtur një qëndrim dukshëm më të ashpër ndaj Koresë së Veriut sesa paraardhësit e tij, e përshkroi opozitën politike si simpatizante të Koresë së Veriut – pa dhënë asnjë provë.
Sipas ligjit ushtarak, fuqi shtesë i jepen ushtrisë dhe shpesh ka një pezullim të të drejtave civile për qytetarët dhe standardeve dhe mbrojtjeve të sundimit të ligjit.
Çfarë e ka ndezur opozitën?
Yoon u votua në detyrë në maj 2022, por ka qenë një president ‘i çalë’ që nga prilli, kur opozita mori një rezultat të thellë në zgjedhjet e përgjithshme të vendit.
Qeveria e tij, që atëherë, nuk ka mundur të miratojë projektligjet që donte dhe në vend të kësaj është reduktuar te vetoja ndaj projektligjeve të miratuara nga opozita.
Ai gjithashtu ka parë një rënie të popullaritetit mes votuesve, pasi është zhytur në disa skandale korrupsioni – duke përfshirë një që përfshin Zonjën e Parë, e cila pranoi një çantë Dior, dhe një tjetër rreth manipulimit të aksioneve.
Vetëm muajin e kaluar, ai u detyrua të kërkonte falje në televizionin kombëtar, duke thënë se po krijonte një zyrë që mbikëqyrte detyrat e Zonjës së Parë. Por ai hodhi poshtë një hetim më të gjerë, që e kishin kërkuar partitë opozitare.
Më pas këtë javë, opozita propozoi shkurtimin e buxhetit për qeverinë e tij – dhe faturat e buxhetit nuk mund të vihen në veto.
Në të njëjtën kohë, opozita kërkoi shkarkimin e disa anëtarëve të kabinetit dhe disa prokurorëve të lartë – duke përfshirë kreun e agjencisë së auditimit të qeverisë – për dështimin në hetimin e Zonjës së Parë.
Çfarë pritet tani?
Deklarata e Yoon kapi shumë njerëz në befasi – dhe situata ka precipituar me shpejtësi këto orët e fundit.
Opozita ishte në gjendje të mblidhej shpejt në parlament dhe kishte numrat për të votuar kundër deklaratës së ligjit ushtarak.
Dhe pavarësisht pranisë së madhe të trupave dhe policisë në kryeqytet, një kontroll nga ushtria duket se nuk është realizuar.
Sipas ligjit të Koresë së Jugut, qeveria duhet të heqë ligjin ushtarak nëse shumica në parlament e kërkon atë në një votim.
I njëjti ligj gjithashtu ndalon komandën ushtarake të arrestojë ligjvënësit.
Është e paqartë se çfarë ndodh tani. Disa nga protestuesit e mbledhur jashtë asamblesë të martën mbrëma kishin thirrur gjithashtu: “Arrestoni Yoon Suk Yeol”.
Por veprimi i nxituar i presidentit Yoon ka shokuar vendin – i cili e sheh veten si një demokraci moderne e lulëzuar që ka ndryshuar shumë që nga ditët e diktaturës.
Kjo po shihet si sfida më e madhe për atë shoqëri demokratike në dekada.
Siç tha kryeparlamentari të mërkurën: “Ne do ta mbrojmë demokracinë së bashku me popullin”.