|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
Shkup, 21 maj – Ekonomia e Maqedonisë së Veriut gradualisht po shkon drejt rikuperimit dhe hapa të “breshkës” po fillon të ngjitet drejt përparimit. Në të dhënat që ka publikuar Komisioni Europian, qartë thuhet se Bruto Prodhimi Vendor në vitin 2024 ka filluar të përshpejtohet duke u nxitur nga investimet dhe konsumi publik. Aktualisht inflacioni total vazhdon të bie, por u rrit përsëri drejt fundit të vitit, shkruan “Zhurnal.mk”.
Kriza në Gjermani ndikoi në Maqedoninë e Veriut
Sipas Komisionit Evropian, Bruto Provimi Vendor real i Maqedonisë së Veriut u rrit me 2.8 përqind në vitin 2024, gjë që, përveç rritjes së investimeve dhe konsumit publik, u ndikua edhe nga rritja e pagave në sektorin publik. Kontributi i bilancit të tregtisë së jashtme në rritje ishte negativ për shkak të ngadalësimit të eksporteve, kryesisht si rezultat i dobësisë së ekonomisë gjermane, partnerit më të madh tregtar të Maqedonisë së Veriut. Llogaria buxhetore u rikthye në deficit në vitin 2024, ndërsa tregtia e mallrave u përkeqësua dhe remitancat nga jashtë u ulën.
Deficiti fiskal në vitin 2024 doli të jetë më i ulët se objektivi i rishikuar i qeverisë, pjesërisht për shkak të zbatimit të pamjaftueshëm të shpenzimeve kapitale.
Edhe pse do të ulet gradualisht gjatë periudhës së parashikuar, deficiti fiskal ka të ngjarë të mbetet mbi katër përqind të BPV-së në vitin 2025, pasi mungojnë masa konkrete për të rritur të ardhurat, ndërsa shpenzimet aktuale pritet të rriten ndjeshëm.
Korridori 8 dhe 10 do të japin nxitje të ekonomisë
Realizimi i projekteve brenda Korridoreve Trans-Evropiane 8 dhe 10, do të japin një nxitje të fortë për kërkesën e brendshme në vitet 2025 dhe 2026, duke pasur parasysh pjesën e lartë të investimeve të brendshme. Qeveria ka paralajmëruar gjithashtu rritje të mëtejshme të pagave dhe pensioneve, një ulje e inflacionit dhe një lehtësim i kushteve të kreditimit, të cilat së bashku do të japin një nxitje për konsumin familjar, shkruan “Zhurnal.mk”.
Megjithatë, eksportet neto pritet të ngadalësojnë rritjen në të dy vitet, duke pasur parasysh rimëkëmbjen e ngadaltë ekonomike në tregjet kryesore të eksportit, veçanërisht në sektorin e automobilave, si dhe rritjen e investimeve të huaja për të stimuluar investimet dhe eksportet.
Ndikimi negativ i bilancit të jashtëm në rritje do të zvogëlohej çdo vit bazuar në pritjet për një forcim gradual të kërkesës së jashtme dhe një rritje të kapaciteteve prodhuese të metaleve, të cilat janë një produkt kyç i eksportit.
Çfarë po ndodh me inflacionin!
Një politikë monetare e përshtatur mirë dhe një ulje e presioneve të çmimeve të importit do të rezultoi në një ulje të inflacionit në vitin 2024 në një mesatare prej 3.5 përqind. Por si rezultat i heqjes së kontrolleve të çmimeve për produktet bazë ushqimore, inflacioni u rrit shtatorin e kaluar, por efektet dytësore të çmimeve të larta të energjisë dhe ushqimeve në sektorë të tjerë po zvogëloheshin ngadalë.
Banka popullore uli gradualisht normën bazë të interesit nga 6.3 përqind në shtator 2024 në 5.35 përqind në shkurt 2025, shkruan “Zhurnal.mk”.
Sipas parashikimeve, inflacioni parashikohet të mbetet mbi dy përqind në vitet 2025 dhe 2026, me presione të mundshme mbi çmimet e brendshme nga rritja e pagave dhe kredisë.
Ulet numri i të papunëve, rriten pagat
Në gjysmën e dytë të vitit të kaluar u regjistrua rritje e punësimit, numri i të papunëve u ul, por forca punëtore vazhdoi të binte, megjithëse me një ritëm më të ngadaltë se në vitin e kaluar.
Pagat mesatare bruto nominale u rritën me 12.9 përqind në vit në vitin 2024, pak më pak se në vitin 2023. Pagat reale ka të ngjarë të rriten në vitin 2025, kryesisht për shkak të zbatimit të vazhdueshëm të marrëveshjes kolektive të pagave të vitit 2023 për sektorin publik dhe rritjes së pagës minimale në mars 2025, në mes të një inflacioni në rënie të mëtejshme.
Deficiti buxhetor fiskal i Maqedonisë së Veriut në vitin 2024 arriti në 4.4 përqind të BPV-së, që ishte nën objektivin e qeverisë prej 4.7 përqind.
Deficiti pritet të ulet gradualisht këtë vit dhe vitin tjetër, por konsolidimi fiskal do të mbetet i ngadaltë. Nuk parashikohen masa për rritjen e të ardhurave dhe planet për të mbledhur të ardhura shtesë nga formalizimi i ekonomisë informale dhe përmirësimi i administrimit tatimor mbeten të paqarta. Megjithatë, shpenzimet e detyrueshme po rriten, veçanërisht për pagat dhe pensionet e sektorit publik.
Cilat janë rreziqet kryesore!
Komisioni Evropian ka parashikuar që shpenzimet kapitale në Maqedonië e Veriut do të rriten gradualisht nga 3 përqind e PBB-së në vitin 2024 në 5.7 përqind në vitin 2026, kryesisht për shkak të pagesës së një euroobligacioni, por edhe rritjes së kostove të huamarrjeve dhe shpenzimeve të interesit.
Rreziqet kryesore për rritjen ekonomike mbeten më të dobëta se sa pritej, kërkesa e brendshme dhe perspektivat e reduktuara të punësimit për shkak të rritjes së lartë të pagave, ndërsa kur bëhet fjalë për projektet e infrastrukturës në korridoret 8 dhe 10e, ato mund të përballen me rreziqe zbatimi nëse nuk ka përparim të ndjeshëm në përmirësimin e menaxhimit të investimeve publike.
Por, reformat strukturore, të nxitura nga Plani i Progresit të BE-së, duhet të rritin produktivitetin dhe rritjen ekonomike, duke mos lejuar që projektet të dështojnë, shkruan “Zhurnal.mk”.