Shkup, 12 qershor – Në një shoqëri me përbërje të ndërlikuar etnike dhe histori të brishtë bashkëjetese, çdo ndërhyrje në balancën institucionale midis komuniteteve ka një domethënie përtej teknikaliteteve ligjore. Ligji i ri nuk do të jetë vetëm një dokument juridik ai është një deklaratë politike për drejtësinë institucionale, për barazinë reale, dhe për vullnetin e pushtetit për të respektuar frymën e Marrëveshjes së Ohrit, shkruan Zhurnal.
Një përpjekje për kohezion apo për kontroll?
Deklarata e kryeministrit, Hristijan Mickoski, për finalizimin e projektligjit për Përfaqësim të Drejtë dhe Adekuat shënon një moment të rëndësishëm në ciklin e ri politik të Maqedonisë së Veriut. Në një shoqëri me përbërje të ndërlikuar etnike dhe histori të brishtë bashkëjetese, çdo ndërhyrje në balancën institucionale midis komuniteteve ka një domethënie përtej teknikaliteteve ligjore. Ligji i ri nuk do të jetë vetëm një dokument juridik: ai është një deklaratë politike për drejtësinë institucionale, për barazinë reale, dhe për vullnetin e pushtetit për të respektuar frymën e Marrëveshjes së Ohrit.
Në fjalimin e tij, Mickoski shprehu kujdes për të shmangur ndasitë etnike, duke e prezantuar ligjin si mjet për të “bashkuar shoqërinë”. Kjo është një retorikë e re për një lider që historikisht është parë me skepticizëm nga komunitetet jomaqedonase, veçanërisht shqiptarët. Megjithatë, përtej fjalëve pajtuese, ajo që mbetet për t’u parë është përmbajtja konkrete e ligjit çfarë garancish jep ai për përfaqësimin real dhe jo vetëm numerik? A do të sigurojë balancë gjinore, territoriale dhe funksionale në emërimet publike? Apo do të mbetet një formulë për të ruajtur status quo-në?
Dërgimi në Komisionin e Venecias sinjal pozitiv apo vonesë taktike?
Mickoski njoftoi se projektligji do të dërgohet për mendim në Komisionin e Venecias. Kjo është një praktikë e zakonshme në çështje që kanë ndikim të thellë kushtetues dhe ndër-etnik. Nga njëra anë, është shenjë pozitive e transparencës dhe përfshirjes ndërkombëtare. Por, nga ana tjetër, nuk mund të përjashtohet as përdorimi i kësaj etape si instrument për vonesë të qëllimshme, nëse rezulton se brenda koalicionit qeveritar ka tensione të pazgjidhura për natyrën e ligjit.
Kryeministri nuk hezitoi të përdorë fjalor polarizues ndaj partive të opozitës që, sipas tij, “merren me nekrofili ose me nacionalizëm.” Ky lloj diskursi, edhe nëse ka për qëllim të pozicionojë veten si zë i matur dhe reformues, në fakt dëmton klimën e dialogut politik që është e domosdoshme për të miratuar ligje të ndjeshme si ky. Për më tepër, krahasimi që bën mes “kategorive kushtetuese” maqedonishtes si gjuhë zyrtare dhe përdorimit të shqipes në nivele të caktuara tregon një tendencë për të hierarkizuar të drejtat, gjë që bie ndesh me frymën e barazisë që kërkon ky ligj.
Çfarë pritet nga ky ligj?
Një ligj për përfaqësim të drejtë dhe adekuat duhet të përmbushë disa kritere kyçe për të qenë i besueshëm dhe funksional: Garanci të matshme për përfaqësimin proporcional në administratë, polici, drejtësi dhe sektorin publik më gjerë;Mekanizma monitorimi të pavarur për zbatimin e ligjit; Afate konkrete dhe sanksione për institucionet që nuk e zbatojnë atë; Përfshirje të barabartë gjinore dhe rajonale, sidomos për shqiptarët jashtë zonave tradicionale si Tetova e Gostivari.
Kujtojmë që, nëse ky ligj mbetet peng i manovrave politike apo i një vullneti të kufizuar për reformë, ai nuk do të jetë as përfaqësues, as adekuat. Më shumë se një akt simbolik, Ligji për Përfaqësim të Drejtë do të jetë lakmuesi i sinqeritetit të qeverisë së Mickoskit ndaj barazisë qytetare. Ai do të tregojë nëse pushteti është i gatshëm të ndërtojë institucione gjithëpërfshirëse, apo nëse do të zgjedhë ta përdorë përfaqësimin si mjet kontrolli dhe jo si e drejtë. /Zhurnal.mk