Epoka aktuale e dhunës në Lindjen e Mesme filloi pothuajse menjëherë pas themelimit të Shtetit të Izraelit në vitin 1948. Ndërsa kapitulli i fundit i gjakderdhjes ka krijuar një mundësi për arritjen e një paqeje më të qëndrueshme, kjo mund të kërkojë më shumë largpamësi sesa mund të tregojnë udhëheqësit e sotëm.
Nga Joschka Fischer
Që nga kohërat e lashta, rajoni i gjerë që ne e quajmë Lindja e Mesme ka formuar urën midis Azisë Perëndimore dhe Jugore, Afrikës dhe Evropës. Si qendra e revolucionit bujqësor neolitik – në “Gjysmëhënën Pjellore” midis Eufratit, Anadollit juglindor, Gjirit Persik dhe Mesdheut lindor – ai ishte shporta origjinale e bukës së njerëzimit, ku lindën qytetërimet e para të larta.
Lindja e Mesme ishte gjithashtu një udhëkryq intelektual, me ide të transmetuara midis Azisë Jugore, Luginës së Nilit dhe Mesdheut lindor. Rajoni dha jetë shumicës së feve të mëdha botërore që vazhdojnë të formësojnë njerëzimin deri më sot: Zoroastrianizmi, Judaizmi, Krishterimi dhe Islami. Dhe në epokën moderne, industrializimi ka nënvizuar më tej qendrën e Lindjes së Mesme, për shkak të rezervave të saj të mëdha të hidrokarbureve dhe rolit të saj si një kanal i tregtisë globale – veçanërisht pas ndërtimit të Kanalit të Suezit, rruga më e rëndësishme ujore për shkëmbimin tregtar midis Evropës dhe Azisë Lindore.
Jo vetëm që banorët e rajonit kanë luajtur një rol të jashtëzakonshëm gjatë mijëvjeçarëve të historisë njerëzore, duke lindur perandoritë e para të mëdha dhe duke formësuar kulturën deri më sot; ata gjithashtu kanë shfaqur kujtime të gjata historike. Për më tepër, shumë besojnë se ata kanë një marrëdhënie unike të ngushtë me Zotin dhe kjo i ka bërë gjërat jashtëzakonisht të ndërlikuara – dhe të përgjakshme.
Epoka aktuale e dhunës në Lindjen e Mesme filloi pothuajse menjëherë pas themelimit të Shtetit të Izraelit në vitin 1948, kur ushtritë aleate arabe kërkuan ta përmbysnin këtë zhvillim me forcë. Që nga momentet e para, shteti hebre u desh të luftonte për mbijetesën e tij. Dekadat e para të ekzistencës së tij u ndërprenë nga luftëra të mëdha dhe fushata të panumërta terroriste të drejtuara kundër popullit të tij dhe vetë ekzistencës së tij.
Kapitulli më i fundit në këtë histori të dhunshme filloi më 7 tetor 2023, kur Hamasi, grupi terrorist palestinez që sundon Gazën, kaloi në Izrael për të masakruar dhe rrëmbyer mbi 1,200 civilë. Ky akt dhune shkaktoi jo vetëm luftën e fundit në Gazë – me pasojat e saj katastrofike humanitare për popullsinë civile palestineze – por edhe një përballje më të gjerë ushtarake rajonale me “Boshtin e Rezistencës” të mbështetur nga Irani: Hamasi, Hezbollahu në Liban, Huthët në Jemen dhe regjimi i Bashar al-Assadit në Siri.
Pas Iranit, kërcënimi më i madh ushtarak për Izraelin erdhi nga Hezbollahu, i cili kishte grumbulluar mjaftueshëm armë konvencionale për të shkatërruar qendrat e popullsisë izraelite. Por me kalimin e viteve, Izraeli ka arritur të depërtojë thellë në strukturat e pushtetit të Boshtit të Rezistencës, duke i lejuar atij të godasë me efekt shkatërrues kur ishte koha e duhur. Kështu, udhëheqësi politik i Hamasit, Ismail Haniyeh, u eliminua në zemër të Teheranit, gjatë qëndrimit të tij në një rezidencë zyrtare mysafirësh të Korpusit të Gardës Revolucionare Iraniane. Po kështu, udhëheqësi i hershëm i Hezbollahut, Hassan Nasrallah, u vra në bunkerin e tij nëntokësor në Bejrut. Pak para këtij sulmi, Izraeli kishte kryer operacionin e tij të fshehtë jashtëzakonisht të suksesshëm kundër infrastrukturës së komunikimit të organizatës, duke fshehur eksplozivë të shpërthyer nga distanca në pagerët standardë të operativëve të Hezbollahut.
Krahas vrasjes së Nasrallahut, ky operacion i dha një goditje gati fatale moralit të grupit dikur të frikshëm. Dhe kjo u pasua shpejt nga një zhvillim që askush nuk e parashikoi: rënia e Assad-it dhe ikja drejt Moskës në dhjetor 2024.
Me shtyllat kryesore të Boshtit të Rezistencës të mposhtura plotësisht, Izraeli më në fund mundi t’i kthente sytë nga Irani. Më 13 qershor, Izraeli nisi fushatën e tij kundër programit bërthamor iranian, pasi kishte neutralizuar shumicën e mbrojtjes ajrore të Iranit dhe kishte vrarë komandantët e tij të lartë ushtarakë. Disa ditë më vonë, Shtetet e Bashkuara hynë në luftë duke hedhur bomba 13,600 kg në objektet bërthamore nëntokësore të Iranit.
Por shkalla e dëmit të shkaktuar ndaj programit bërthamor mbetet e paqartë. Kështu, pavarësisht shkëlqimit të planifikimit operativ dhe taktik të Izraelit, asnjë nga çështjet strategjike nuk është zgjidhur.
A u “zhduk” vërtet programi bërthamor, siç këmbëngul presidenti i SHBA-së Donald Trump? A do të mbetet regjimi në pushtet? Çfarë do të bëhet me Iranin si një lojtar rajonal? Çfarë do të ndodhë me luftën në Gazë dhe me palestinezët? Pa një zgjidhje për këtë çështje, konflikti do të vazhdojë, duke u bërë gjithnjë e më i rrezikshëm.
Prandaj, paraqitet një mundësi e shkëlqyer, siç ka qenë rasti pas kaq shumë luftërave në Lindjen e Mesme. Nëse Izraeli do t’i drejtohej Arabisë Saudite dhe do të propozonte një përpjekje të përbashkët për t’i dhënë fund luftës në Gazë, për të mbikëqyrur rindërtimin dhe për të garantuar sigurinë e ardhshme, kjo do të ishte një përpjekje që ia vlente të bëhej.
Pengesa kryesore, sigurisht, është se kryeministri izraelit Binyamin Netanyahu do të duhej të hiqte dorë nga të gjitha ambiciet e aneksimit për Gazën dhe Bregun Perëndimor dhe t’u ofronte palestinezëve një rrugë të qëndrueshme drejt shtetësisë. Meqenëse ai është munduar shumë për të shmangur pikërisht këtë rezultat (duke përfshirë ndihmën e Katarit për të kanalizuar fonde për Hamasin për t’i mbajtur palestinezët të përçarë), kaosi dhe pasiguria që ka pllakosur prej kohësh rajonin ndoshta do të vazhdojnë për aq kohë sa ai të mbetet në pushtet.