Rreth 8.6 milionë goditje rrufe ndodhin çdo ditë në mbarë botën, një fenomen që është i njohur për pasojat shkatërruese që mund të ketë për natyrën dhe infrastrukturën. Sidoqoftë, ekziston një organizëm i veçantë që jo vetëm që mund të mbijetojë pas një goditjeje elektrike, por duket se lulëzon prej saj: pema e bajames (Dipteryx oleifera), një pemë që jeton në xhunglat e Amerikës Qendrore.
Një studim i ri ka zbuluar një fenomen të jashtëzakonshëm: kjo pemë, që rritet në ishullin Barro Colorado në Panama, i reziston goditjeve të rrufesë dhe, më shumë se kaq, duket se përfiton prej tyre. Në vend që të dëmtohet nga rrymat elektrike, pema e bajames jo vetëm që mbijeton, por edhe lulëzon pas goditjeve të rrufesë, duke reduktuar konkurrencën për burime nga bimësia përreth. Studiuesit sugjerojnë se kjo mund të jetë një formë evolucioni që ka ndodhur për t’i mundësuar pemës të përfitojë nga goditjet e rrufesë.
Për të studiuar këtë fenomen, ekipi hulumtues ngriti një rrjet kamerash dhe sensorësh elektromagnetikë në ishullin Barro Colorado që mundësojnë detektimin e rrufesë me një saktësi prej 30 metrash. Nga viti 2014 deri në vitin 2019, studiuesit regjistruan dëmet e shkaktuara nga gjithsej 94 goditje rrufe dhe monitoruan nga afër shëndetin e pemëve për dy deri në gjashtë vjet. Gjatë kësaj periudhe, ata zbuluan se pemët e bajames që ishin goditur nga rrufeja mbijetonin pa probleme serioze, ndërsa pemët e tjera përreth humbnin gjethe dhe shpesh vdisnin brenda një periudhe dyvjeçare.
Rezultatet e studimit treguan se pemët e bajames të Panamasë ishin shumë më të qëndrueshme pas goditjeve të rrufesë sesa pemët përreth. Të nënta pemët e bajames që u goditën nga rrufeja mbijetuan pa probleme serioze, ndërsa pemët e mbetura humbën mesatarisht 5.7 herë më shumë gjethe dhe 64% e tyre vdiqën brenda dy viteve. Po ashtu, studiuesit vlerësuan se çdo goditje rrufeje që godet një pemë bajame shkakton dëme përreth, duke shkatërruar mesatarisht 9.2 pemë të tjera, pasi rryma elektrike kalon tek ato përmes degëve që prekin njëra-tjetrën ose përmes boshllëqeve të vogla ndërmjet pemëve.
Një aspekt tjetër interesant i studimit është se pema e bajames duket se tërheq vetëtimën më shumë se çdo lloj tjetër peme. Sipas llogaritjeve të studimit, pemët e bajames kanë 68% më shumë mundësi të goditen nga rrufeja sesa llojet e tjera të pemëve. Arsyeja e kësaj dukurie mbetet e paqartë, por një studim i mëparshëm sugjeron se pema e bajames mund të ketë një përçueshmëri elektrike jashtëzakonisht të lartë, ndoshta për shkak të strukturës së veçantë të enëve që transportojnë ujin nga rrënjët. Ky faktor mund të ndihmojë që trungu i pemës të nxehet më pak nga shkarkimi elektrik dhe, për rrjedhojë, të mbijetojë goditjen.
Ky studim i ri ofron një perspektivë të re mbi rolin që mund të luajnë goditjet e rrufesë në zhvillimin e bimëve dhe ekosistemeve, duke treguar se ndonjëherë, edhe ato forca të natyrës që janë shpesh shkatërruese, mund të kenë një ndikim pozitiv për disa specie. Pema e bajames, një nga pemët më të veçanta të xhunglës, duket të jetë një shembull i përsosur se si natyra mund të evoluojë dhe të përdorë përfitimet e fenomeneve të natyrës për të përmirësuar mbijetesën dhe zhvillimin e saj. Syri.net-Tovima.gr.