Sulmet ndaj stacioneve policore në veri të Kosovës, përfshirë aktin terrorist të datës 29.11.2024 në fshatin Varagë të Zubin-Potokut, që synonte infrastrukturën kritike, konkretisht kanalin e sistemit të ujësjellësit “Ibër-Lepenci”, përbëjnë një kërcënim të rëndë për sigurinë kombëtare, rendin publik dhe stabilitetin afatgjatë të Kosovës. Ky kanal ka një rëndësi të madhe për furnizimin me ujë të rajonit dhe ndihmon në funksionimin e sistemeve të energjisë dhe ujësjellësit në Kosovë, duke pasur pasoja të mëdha për qytetarët dhe ekonominë e vendit. Ky akt terrorist është një paralajmërim për kërcënimin e drejtpërdrejtë ndaj sigurisë kombëtare, që ka si objektiv destabilizimin e funksionimit të institucioneve shtetërore të Kosovës dhe minimin e besimit të qytetarëve në sigurinë e jetës dhe pasurisë së tyre.
Sulmi terrorist ndaj infrastrukturës kritike është pjesë e strategjisë së përshkallëzuar të luftës hibride, e cila përfshin kombinim të metodave dhe teknikave asimetrike për të arritur qëllime politike dhe strategjike pa shpallur formalisht luftë. Lufta hibride përdor mjete dhe taktika të ndryshme, përfshirë sulme kibernetike, propagandë, ndërhyrje politike dhe akte terroriste, siç janë këto sulme ndaj forcave të sigurisë dhe infrastrukturës kritike. Kjo strategji ka për qëllim të destabilizojë institucionet dhe sistemet shtetërore, duke krijuar një atmosferë pasigurie dhe kaosi, për të minuar autoritetin e shtetit të Kosovës, si dhe për të penguar zhvillimet e saj në të ardhmen. Këto akte të dhunshme janë jo vetëm një kërcënim për jetën e qytetarëve, por ato gjithashtu rrezikojnë të minojnë përpjekjet për një paqe të qëndrueshme dhe bashkëpunim ndërmjet grupeve etnike të Kosovës. Tensionet që ndodhin në këtë kontekst ndikojnë negativisht në mundësinë e arritjes së një marrëveshjeje përfundimtare mes Kosovës dhe Serbisë dhe mund të çojnë në një rritje të radikalizmit dhe dhunës në rajon.
Në këtë kuadër, Serbia ka luajtur një rol të rëndësishëm në përdorimin e luftës hibride si një mjet për të ruajtur ndikimin e saj të humbur në Kosovë dhe për të penguar integrimin e Kosovës në institucionet euro-atlantike, si NATO dhe Bashkimi Evropian. Ajo përdori mjete që nuk janë domosdoshmërisht ushtarake, por që kanë pasoja të mëdha politike, diplomatike dhe ushtarake, përfshirë mbështetjen financiare dhe teknike për grupet kriminale dhe militantët që veprojnë në veri të Kosovës. Këto grupe kanë për qëllim të krijojnë pasiguri dhe tensione, duke minuar rendin dhe sigurinë në territorin e Kosovës. Serbia gjithashtu përmes shërbime inteligjence mbështet grupet kriminale dhe terroriste për të realizuar veprime që synojnë destabilizimin e institucioneve shtetërore dhe minimin e sigurisë kombëtare të Kosovës. Këto veprime kanë për qëllim të ndikojnë në vendimmarrjen politike dhe të krijojnë një atmosferë pasigurie dhe tensionesh që mund të çojnë në përshkallëzim të dhunës dhe të shkatërrojnë përpjekjet për një marrëveshje paqësore.
Sipas të dhënave të Policisë, tetë persona janë arrestuar pas bastisjeve të kryera në veri të Kosovës. Bastisjet u realizuan në 10 lokacione të ndryshme dhe ata dyshohen për lidhje dhe nxitje të sulmeve të fundit në veri, përfshirë hedhjen e granatave të dorës në Zveçan dhe shpërthimin në kanalin e “Ibër-Lepencit”. Sipas drejtorit të Policisë, Gazmend Hoxha, këto sulme mund të kenë lidhje me Milan Radoiçiq, një figurë kyçe e dyshuar për rolin në këto sulme. Megjithatë, hetimi është ende në proces për të konfirmuar rolin e secilit person të arrestuar.
Gjatë bastisjeve, Policia ka konfiskuar mbi 200 uniforma ushtarake, 6 zolla, 3 granata dore, 2 armë AK47, 1 revole, municion të kalibrave të ndryshëm, fitila ndezës për inicim të lëndëve plasëse, helmeta ushtarake, maska, thika dhe pajisje të tjera, duke dëshmuar një përgatitje të lartë dhe mundësinë për veprime të tjera terroriste. Këto akte terroriste krijojnë pasiguri dhe tensione politike, duke dobësuar besimin në shtet dhe duke vështirësuar negociatat mes Kosovës dhe Serbisë për një zgjidhje përfundimtare.
Përballë këtyre kërcënimeve, autoritetet e Kosovës duhet të ndërmarrin masa të shpejta dhe të koordinuara për të parandaluar eskalimin e dhunës dhe për të ruajtur stabilitetin. Në nivel ndërkombëtar, mbështetja e NATO-s, Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës është thelbësore për forcimin e kapaciteteve të sigurisë dhe mbrojtjen e infrastrukturës kritike. Bashkëpunimi i ngushtë me shërbimet e inteligjencës ndërkombëtare është i domosdoshëm për parandalimin dhe ndëshkimin e grupeve terroriste dhe për reagime të koordinuara ndaj kërcënimeve që mund të minojnë paqen dhe stabilitetin rajonal.
Nevoja e koordinimit dhe ngritjes së kapaciteteve të sigurisë për parandalimin e sulmeve terroriste
Në përballje me kërcënimet e vazhdueshme ndaj sigurisë kombëtare, një nga mangësitë kryesore është mungesa e koordinimit të duhur ndërmjet shërbimeve të inteligjencës dhe forcave të sigurisë. Pavarësisht masave që janë ndërmarrë, vazhdon të ekzistojë një hendek i dukshëm në shkëmbimin e informacionit dhe reagimin në kohë. Ministria e Punëve të Brendshme, Agjencia Kombëtare e Inteligjencës dhe Policia e Kosovës duhet të intensifikojnë bashkëpunimin dhe të krijojnë një sistem të integruar dhe efikas që mund të parandalojë akte të dhunshme para se ato të ndodhin. Ky bashkëpunim i ngushtë, së bashku me përdorimin e teknologjisë së avancuar, mund të bëjë një ndryshim të rëndësishëm në mbrojtjen e jetës së qytetarëve dhe ruajtjen e stabilitetit të Kosovës.
Në bazë të zhvillimeve të fundit dhe situatës aktuale të bashkëpunimit ndërkombëtar të Kosovës, drejtorët përgjegjës për sigurinë kombëtare, përfshirë ministrin e Punëve të Brendshme, drejtorin e AKI-së dhe drejtorin e Policisë, duhet të shqyrtojnë dorëheqjen si një akt moral, në rast të mangësive të vazhdueshme në koordinimin dhe reagimin ndaj kërcënimeve për sigurinë. Përgjegjësia e tyre është thelbësore për sigurimin e një sistemi efikas mbrojtjeje, përmes koordinimit të ngushtë dhe shkëmbimit të informacionit ndërmjet agjencive të sigurisë. Nëse këto institucione vazhdojnë të dështojnë në koordinim dhe reagim ndaj kërcënimeve, dorëheqja mund të shërbejë si një hap moral dhe përgjegjës. Ky veprim do të ndihmojë në rimëkëmbjen e besimit të publikut dhe krijimin e mundësive për një drejtim më të efektshëm dhe të përgjegjshëm në sigurimin e Kosovës. Për më tepër, dorëheqja mund të sinjalizojë një angazhim për transparencë dhe përgjegjshmëri në udhëheqjen e sigurisë kombëtare.
Kosova duhet të investojë në ngritjen e kapaciteteve te Agjencisë Kosovare të Inteligjencës, si dhe në zhvillimin e teknologjive të avancuara të sigurisë kibernetike. Megjithatë, ka ende mangësi në koordinimin dhe shkëmbimin e informacionit ndërmjet agjencive të sigurisë kosovare dhe atyre ndërkombëtare. Kjo ka penguar parandalimin e sulmeve dhe ka mundësuar veprime të grupeve terroriste pa u penguar në kohë. Për këtë arsye, është e nevojshme që Kosova të investojë më shumë në kapacitete të inteligjencës dhe të krijojë një rrjet të ngushtë bashkëpunimi me shërbime të inteligjencës ndërkombëtare. Përmes një strategjie të integruar dhe të bashkërenduar, mund të sigurohet një të ardhme paqësore dhe të qëndrueshme për Kosovën dhe rajonin, duke mbështetur zhvillimin e një shoqërie të sigurt dhe të integruar. Po ashtu, bashkëpunimi më i ngushtë me partnerët ndërkombëtarë dhe forcimi i institucioneve të drejtësisë janë të domosdoshme për të siguruar që autorët e sulmeve të përballen me pasojat ligjore.
Përfundim
Sulmet ndaj infrastrukturës kritike të Kosovës, veçanërisht aktet terroriste në kanalin e ujësjellësit “Ibër-Lepenci”, paraqesin një kërcënim serioz për sigurinë kombëtare, stabilitetin politik dhe rendin publik. Ky fenomen është një pasqyrë e luftës hibride të ndërmarrë nga Serbia për të ruajtur ndikimin në Kosovë dhe për të penguar integrimin e saj në strukturat euro-atlantike. Këto sulme dhe veprime destabilizuese e vënë në rrezik jetën e qytetarëve dhe minojnë përpjekjet për një paqe të qëndrueshme dhe bashkëpunim ndër-etnik.
Kosova duhet të ndërmarrë masa të menjëhershme dhe të koordinuara për të frenuar kërcënimet terroriste dhe për të siguruar mbrojtjen e infrastrukturës kritike. Bashkëpunimi i ngushtë me partnerët ndërkombëtarë dhe përmirësimi i kapaciteteve të sigurisë kombëtare janë thelbësore për përballimin e këtyre sfidave. Po ashtu, nevoja për një sistem efikas të shkëmbimit të informacionit dhe përmirësimin e koordinimit ndërmjet agjencive të sigurisë është urgjente.
Dështimi i vazhdueshëm i institucioneve përgjegjëse për sigurinë kombëtare të Kosovës për parandalimin e këtyre akteve terroriste, do të duhet të kishte reflektim për përgjegjësi, përkatësisht dorëheqjen e drejtorëve përgjegjës për sigurinë kombëtare si një akt moral, për të rikthyer besimin dhe për të siguruar një menaxhim më të mirë të kërcënimeve.
Përmes një strategjie të integruar dhe bashkërenduar, Kosova mund të forcojë pozitat e saj në luftën kundër terrorizmit dhe të ruajë paqen dhe stabilitetin në rajon. Ky proces do të kontribuonte në zhvillimin e një shoqërie më të sigurt dhe të integruar, duke garantuar që Kosova të mbetet e fortë dhe e qëndrueshme përballë sfidave të ardhshme.