Shkruan: Përparim Beqiri
Sulmi ajror i ndërmarrë nga Izraeli në zonën Lavizan të Teheranit më 12 qershor ka shënuar një kthesë alarmante në përplasjet e vazhdueshme mes dy rivalëve strategjikë në Lindjen e Mesme. Goditja ndaj një zone të njohur për aktivitet ushtarak dhe inteligjencë e zhvendos konfliktin nga lufta në distancë në një përballje të drejtpërdrejtë, që mund të sjellë pasoja serioze për stabilitetin rajonal.
Ky veprim vjen në një periudhë tejet të tensionuar, kur lufta në Gaza, përplasjet me Hezbollahun dhe sulmet kibernetike reciproke mes Izraelit dhe Iranit janë duke ndodhur paralelisht. Sulmi në tokën iraniane e kapërcen kufirin e zakonshëm të veprimeve “në hije” dhe i afrohet shumë rrezikut të një konflikti të hapur.
Iranit nuk i mungon kapaciteti për të reaguar. Veç retorikës, Teherani ka në dispozicion rrjete të tëra milicie të mbështetura nga ai në Irak, Siri, Jemen dhe veçanërisht në Liban përmes Hezbollahut. Çdo përgjigje nga ana e Iranit mund të hapë një front të ri të luftës në Lindjen e Mesme – këtë herë jo vetëm si konflikt i lokalizuar, por si luftë rajonale.
Nga ana tjetër, Turqia, si një aktor kyç në rajon, ka reaguar me kujdes. Mbledhja urgjente mes Ministrit të Jashtëm Hakan Fidan, Ministrit të Mbrojtjes Yaşar Güler, Shefit të Shtabit Metin Gürak dhe kreut të MİT-it İbrahim Kalın është një sinjal i qartë se Ankaraja po e ndjek situatën me shqetësim. Një përshkallëzim më i madh mund të ndikojë edhe Turqinë, qoftë përmes pasojave ekonomike, qoftë përmes krizave të sigurisë.
Reagimet ndërkombëtare kanë qenë të përmbajtura, por të ngarkuara me shqetësim. SHBA-ja, si aleate e ngushtë e Izraelit, ka theksuar të drejtën për vetëmbrojtje, por njëkohësisht ka bërë thirrje për përmbajtje. Bashkimi Europian ka kërkuar ulje të tensioneve, duke paralajmëruar për pasoja të rënda nëse konflikti përshkallëzohet. Ndërkohë, Rusia dhe Kina e kanë dënuar çdo akt që shkel sovranitetin e një shteti, duke e përdorur këtë zhvillim si argument për të kritikuar ndërhyrjet ushtarake në rajon.
Në skenën ndërkombëtare, një përplasje mes dy shteteve me ndikim si Izraeli dhe Irani mund të tërheqë edhe fuqitë e mëdha – SHBA-në, Rusinë dhe Kinën – duke rritur rrezikun për një krizë globale.
Në fund, mbetet pyetja thelbësore: A është ky vetëm një paralajmërim strategjik nga Izraeli, apo fillimi i një konflikti shumë më të madh? Koha do ta tregojë. Por ajo që dihet me siguri është se çdo hap i ardhshëm do të ketë peshë të madhe në hartën gjeopolitike të rajonit dhe më gjerë.