Tabletat për trajtimin e ankthit dhe pagjumësisë nuk janë të padëmshme
Përveçse shkaktojnë efekte të padëshiruara si rrahje zemre, presion të lartë të gjakut dhe nervozizëm, ato mund të çojnë edhe në varësi të madhe – siç mund ta shohim në sjelljen e Victoria Ratliff-it, një personazh nga seriali White Lotus.
Në shumë skena të serialit, Victoria merr lorazepam, një ilaç kundër ankthit, i kombinuar me verë gjatë darkës. Menjëherë pas kësaj, një kombinim i frikshëm i nervozizmit dhe përgjumjes bëhet i dukshëm.
“Nuk keni lorazepam të mjaftueshëm për të qëndruar një javë në qendrën e Wellness?” komenton me ironi vajza e saj Piper.
Çfarë është lorazepami dhe pse është i rrezikshëm?
White Lotus nuk është shembulli i vetëm i një mbidoze lorazepami. Seriali i ri The Pitt, i vendosur në një spital urgjence, merret me ilaçin librium, i cili gjithashtu është nga grupi i benzodiazepinave. Megjithatë, ekspertët paralajmërojnë se ato nuk janë vetëm fiksim – barna të tilla si lorazepami dhe klordiazepoksidi njihen për potencialin e tyre të lartë për varësi dhe simptomat e tërheqjes mund të jenë të rënda dhe madje fatale.
“Abuzimi i benzodiazepinave nuk është i rrallë në jetën reale. Vitet e fundit, hulumtimet kanë treguar se problemi është shumë më serioz sesa supozonin mjekët më parë”, thotë dr. Ijan K. Nil për NewYork Times, përcjell Telegrafi.
Benzodiazepinat, të njohura gjithashtu si “benzos” ose “qetësues”, përdoren për të trajtuar ankthin, sulmet e panikut dhe pagjumësinë, si dhe për lënien e alkoolit.
Më të njohurat janë: lorazepam (Ativan), diazepam (Valium), clonazepam (Klonopin) dhe alprazolam (Xanax).
Ndryshe nga ilaçet kundër depresionit, të cilët fillojnë të veprojnë vetëm pas disa javësh, benzodiazepinat kanë një efekt të shpejtë, gjë që i bën ato tërheqëse për ata që duan lehtësim të shpejtë në situata stresuese – siç është fluturimi. Megjithatë, siç shpjegon doktoresha Ljudmila De Faria nga Shoqata Amerikane e Psikiatrisë, toleranca zhvillohet vetëm pas disa javësh përdorimi, edhe tek ata që e marrin mjekimin sipas udhëzimeve të mjekut.
Problemet lindin edhe për faktin se disa ilaçe, si diazepami dhe klonazepami, qëndrojnë në trup më gjatë, ndërsa të tjerët, si alprazolam, shpërbëhen më shpejt.
“Njerëzit shpesh nuk e dinë këtë. Kështu ata marrin doza të shumta, duke mos kuptuar se droga grumbullohet dhe rezultati është se ata duken sikur kanë pirë disa pije,” thotë De Faria.
Duket pothuajse ogurzi që rreth 92 milionë receta për benzodiazepina janë lëshuar në SHBA në vitin 2019, ku përdoruesit më të zakonshëm janë njerëzit e moshës 50 deri në 64 vjeç. Për shkak të abuzimit në rritje, FDA ndryshoi udhëzimet për këto barna në vitin 2020.
“Por edhe kur mjekët paralajmërojnë për këto rreziqe, shpesh mbetet informacion abstrakt për pacientët – derisa ata të përjetojnë vetë pasojat”, thotë Dr Nil.
Kombinimet me alkool dhe droga të tjera mund të jenë fatale
Një problem shtesë është se shumë pacientë marrin disa medikamente në të njëjtën kohë. Kombinimi i benzodiazepinave me qetësues të tjerë, si pilulat e gjumit ose antihistaminet (p.sh. Benadryl), mund të rrisë efektin dhe të shkaktojë komplikime serioze.
Nëse konsumohet edhe alkool apo kanabis, rreziku rritet edhe më shumë, sepse këta përbërës veprojnë si depresantë në sistemin nervor qendror, gjë që mund të rrezikojë seriozisht frymëmarrjen.
Të moshuarit janë veçanërisht të prekshëm, paralajmëron doktor Nil, sepse me kalimin e moshës, trupi i metabolizon ilaçet më ngadalë, kështu që ato qëndrojnë në trup më gjatë. Ato gjithashtu mund të shkaktojnë delirium te njerëzit me çmenduri dhe të rrisin rrezikun e rënies dhe aksidenteve në trafik.
“Për shkak të të gjitha sa më sipër, benzodiazepinat zakonisht përshkruhen për një periudhë më të shkurtër – maksimumi katër javë, ndërsa trajtimi është planifikuar si mjeti i fundit për gjendjet kronike”, thotë Dr. Nil.
Ju nuk duhet të ndaloni marrjen e këtyre barnave papritmas
Sipas një studimi të vitit 2019, pothuajse 20% e përdoruesve të benzodiazepinave abuzojnë me to. Nëse zhvillohet varësia, tërheqja mund të jetë jashtëzakonisht e vështirë për shkak të simptomave intensive: pagjumësi, nervozizëm, djersitje të shtuar, palpitacione, presion të lartë të gjakut, probleme me stomakun, duke përfshirë nauze dhe të vjella të thata. Për këtë arsye, ilaçi nuk duhet të ndërpritet papritmas – doza duhet të reduktohet gradualisht, mundësisht nën mbikëqyrjen e një mjeku.
“Është si të ulësh një aeroplan – duhet ta bësh ngadalë dhe me kujdes”, shpjegon gjallërisht psikiatri Dr. John Torus nga Bostoni.
Gjatë kësaj periudhe, pacientëve u rekomandohet të vendosin një ritëm cilësor të gjumit, të ndryshojnë zakonet dhe t’i nënshtrohen terapisë së ankthit. Nëse është e nevojshme, mund të përdoret klonidina, një ilaç që lehtëson simptomat fizike dhe psikologjike të një krize.
Mjekësia nuk është një zgjidhje – por një lehtësim i përkohshëm!
Ekspertët theksojnë se, në vend që të mbështetemi te droga, është thelbësore të identifikohet dhe të zgjidhet shkaku kryesor i ankthit – pa rrugë të shkurtra që shpesh çojnë në një rrugë të gjatë dhe të vështirë drejt shërimit.