Shkencëtarët synojnë alternativa ndaj morfinës dhe heroinës pa efekte anësore të rënda
Ilaçet e disponueshme aktualisht nuk e reduktojnë dhimbjen kronike në mënyrë shumë efektive, ato mund të shkaktojnë efekte anësore serioze ose varësi shkatërruese. Megjithatë, një zbulim i ri në lidhje me sinjalizimin e dhimbjes i bërë nga studiuesit nga Universiteti i Linköping-ut të Suedisë mund të kontribuojë në trajtimin më të mirë të dhimbjes kronike.
Për të zhvilluar ilaçe të reja për dhimbjen, studiuesit duhet të dinë detajet e sinjalizimit të dhimbjes. Kur sinjalet e dhimbjes transmetohen përgjatë sistemit nervor, proteinat e quajtura kanale kalciumi luajnë një rol kyç. Studiuesit tani kanë përcaktuar vendndodhjen e saktë të një kanali të caktuar kalciumi, duke rregulluar mirë forcën e sinjalit të dhimbjes.
Ky zbulim, thonë ata, mund të përdoret për të zhvilluar ilaçe për dhimbjet kronike, të cilat janë më efektive se ato ekzistuese dhe kanë më pak efekte anësore. Ndjesitë e dhimbjes dhe informacione të tjera transmetohen kryesisht përmes sistemit nervor si sinjale elektrike. Megjithatë, në momente vendimtare, ky informacion shndërrohet në sinjale biokimike, në formën e molekulave specifike.
Për të zhvilluar ilaçe të reja kundër dhimbjes, studiuesit duhet të dinë detajet e asaj që ndodh në nivelin molekular kur sinjalet e dhimbjes shndërrohen nga një formë në tjetrën. Kur sinjali elektrik arrin në fund të një qelize nervore, ai shndërrohet në një sinjal biokimik, në formën e kalciumit. Në këmbim, rritja e kalciumit nxit lirimin e molekulave sinjalizuese të quajtura neurotransmetues.
Ky sinjal bio-kimik pranohet nga qeliza tjetër nervore, e cila e shndërron përsëri sinjalin në energji elektrike. Gjatë këtij zinxhiri të transmetimit të informacionit në sistemin nervor, një klasë proteinash ka interes të veçantë – kanalet e kalciumit të ndjeshme ndaj tensionit. Këto kanale janë si makina molekulare që ndiejnë sinjalet elektrike dhe më pas hapen për të lejuar rrjedhjen e kalciumit në qelizën nervore, transmeton Telegrafi.
Barnat ekzistuese kundër dhimbjes nuk janë mjaft efektive ose shkaktojnë varësi
Në këtë studim, hulumtuesit nga Universiteti i Linköping janë fokusuar në një lloj specifik të kanalit të kalciumit, të quajtur CaV2.2, i cili është i përfshirë në transmetimin e sinjaleve të dhimbjes. Në fakt, këta kanale janë më aktivë gjatë dhimbjes kronike dhe ndodhen kryesisht në skajet e qelizave nervore ndijore.
Barnat që ulin aktivitetin e tyre zvogëlojnë komunikimin e sinjaleve të dhimbjes nga nervat ndijorë drejt trurit. Disa barna të tilla ekzistojnë, por kanë kufizime serioze:
Një ilaç që bllokon plotësisht CaV2.2 shkakton efekte anësore aq të rënda, sa duhet të jepet direkt në lëngun kurrizor.
Ilaçe si gabapentina, të cilat e ulin numrin e CaV2.2, nuk janë shumë efektive kundër dhimbjes kronike.
Një klasë tjetër barnash, që përdor mekanizmin natyror për të zvogëluar aftësinë e CaV2.2 për t’iu përgjigjur sinjalizimit të dhimbjes, janë opioidet – si morfina dhe heroina. Ato janë shumë efikase në bllokimin e dhimbjes, por shkaktojnë varësi të fortë dhe shkatërruese. Për këtë arsye, shkencëtarët e shohin CaV2.2 si një objektiv shumë tërheqës për zhvillimin e barnave të reja kundër dhimbjes, pasi zgjidhjet e sotme janë të pamjaftueshme.
Si opioidët ulin aktivitetin e kanaleve të kalciumit
Hulumtuesit nga Universiteti i Linköping kanë studiuar mekanizmat përmes të cilëve opioidët (morfina dhe heroina) ulin aktivitetin e CaV2.2. Dihet se opioidët lëshojnë molekula të quajtura G-proteina, të cilat lidhen direkt me kanalet e kalciumit dhe i bëjnë ato “të pafuqishme” për t’u hapur. Pyetja e studiuesve ishte: si ndodh kjo në nivel molekular?
“Është sikur sinjalizimi i G-proteinës e detyron kanalin të ketë nevojë për më shumë ‘bindje’, në kuptimin e sinjaleve elektrike më të forta – për t’u hapur. Në studimin tonë, ne përshkruajmë në nivel molekular se si ndodh kjo”, shpjegon profesori Antonios Pantazis nga Departamenti i Shkencave Biomedicinale dhe Klinike, Universiteti i Linköping.
Barnat e ardhshme kundër dhimbjes
Kanali i kalciumit ka 4 të ashtuquajtur sensorë të tensionit që detektojnë impulset elektrike nervore. Kur tensioni është mjaftueshëm i lartë, këta sensorë zhvendosen dhe hapin kanalin, duke lejuar rrjedhjen e kalciumit.
Shkencëtarët përdorën molekula shumë të vogla që lëshojnë dritë për të zbuluar se si lëvizin këta sensorë si përgjigje ndaj sinjaleve elektrike. Ata zbuluan se G-proteinat ndikojnë vetëm mbi disa prej sensorëve të tensionit, duke i bërë më “të ngathët” për të ndier sinjalet elektrike.
“Zbulimi ynë tregon një pjesë shumë specifike të kanalit të madh të kalciumit, të cilën barnat e gjeneratës së ardhshme mund ta synojnë për të ofruar lehtësim të dhimbjes në një mënyrë të ngjashme me opioidët. Në vend që të bllokojnë plotësisht kanalet e kalciumit – që është një metodë më pak e rafinuar – barnat e reja mund të krijohen për të rregulluar në mënyrë fine aktivitetin e kanaleve të kalciumit në sinjalizimin e dhimbjes”, shpjegon prof. Pantazis.
Ai shpreh shpresën se ilaçet e reja do të ndikojnë tek CaV2.2, do të jenë më efektive në uljen e dhimbjes dhe me më pak efekte anësore.