Shkurtimi i javës së punës në katër ditë, mund të përmirësojë shëndetin e njerëzve dhe të ulë rrezikun e lodhjes së tepërt, sipas rezultateve të një programi pilot në gjashtë vende.
Një numër gjithnjë e në rritje vendesh, përfshirë Poloninë, Islandën, Gjermaninë dhe Portugalinë, po eksperimentojnë me javë pune më të shkurtra si një përgjigje të mundshme ndaj rritjes së shkallës së depresionit, ankthit dhe lodhjes së tepërt midis punonjësve.
Ndërkohë, në Belgjikë, punëtorët kanë të drejtë të kërkojnë një javë pune katër-ditore.
Studimi i ri, i cili u botua në revistën Nature Human Behaviour, i shtohet një numri gjithnjë e në rritje kërkimesh që tregojnë se nga javët më të shkurtra të punë,s mund të përfitojnë si punëtorët ashtu edhe punëdhënësit.
Në provë morën pjesë rreth 2,900 punonjës nga 141 organizata që shkurtuan javët e tyre të punës pa ulur pagat në Australi, Kanada, Irlandë, Zelandën e Re, Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara.
Përpara nisjes së studimit, kompanitë iu nënshtruan dy muajve trajnimi dhe ndryshimesh në rrjedhat e tyre të punës për të përmirësuar efikasitetin dhe bashkëpunimin.
Më pas ato zbatuan një javë pune katër-ditore – ose një ulje prej 20% të orëve të punës – për gjashtë muaj të tjerë.
Pas gjashtë muajsh, punonjësit me javë pune të shkurtuara raportuan më pak lodhje dhe shëndet më të mirë mendor dhe fizik, si dhe kënaqësi më të madhe në punë.
Ndërkohë, nuk pati ndryshime për punonjësit në 12 kompani amerikane që nuk i shkurtuan javët e tyre të punës, duke shërbyer si një grup krahasimi.
“Duket se efektet e mirëqenies janë mjaft uniforme në të gjitha kompanitë, në të gjitha kombet, në të gjithë punonjësit”, tha për Euronews Health Wen Fan, një nga autorët e studimit dhe profesor i asociuar i sociologjisë në Boston College.
Sa më shumë që njerëzit i zvogëlonin orët e tyre të punës, aq më mirë ndiheshin për punën dhe lodhjen e tyre, dhe në një farë mase, për shëndetin e tyre mendor, zbuloi studimi.
Por edhe punëtorët që e ulën kohën e tyre të punës vetëm me disa orë raportuan shëndet dhe kënaqësi në punë më të mirë sesa grupi i krahasimit.
Shumica e kompanive vazhdonin të operonin me javë pune më të shkurtra një vit pas lançimit të projektit dhe nuk duket se efektet janë zbehur me kalimin e kohës, ndërsa njerëzit janë përshtatur me oraret e tyre të reja.
“Nuk ka prova për ndonjë rënie në aspektin e mirëqenies së punonjësve ose në aspektin e performancës”, tha Brendan Burchell, një sociolog në Universitetin e Kembrixhit, i cili ka analizuar projektet e javës së punës katër-ditore në Mbretërinë e Bashkuar, por nuk ishte i përfshirë në studimin e fundit.
Përfitimet e një jave pune më të shkurtër reduktoheshin kryesisht në tre faktorë: aftësia e perceptuar e punës së punonjësve, më pak probleme me gjumin dhe më pak lodhje, duke nënvizuar se sa i rëndësishëm është gjumi për shëndetin e njerëzve.
“Lidhja midis gjumit të mirë dhe të gjitha llojeve të masave për shëndetin dhe mirëqenien është me të vërtetë mjaft e fortë”, tha për Euronews Health Burchell, i cili është gjithashtu një bashkëpunëtor në Magdalene College.
Vlen të përmendet se punonjësit në studimin e fundit punonin mesatarisht 40 orë në javë para provës – që do të thotë se një ulje prej 20% do t’i ulte ata në 32 orë.
Kjo është tashmë java mesatare e punës për njerëzit në Holandë, me mesataren në të gjithë Bashkimin Evropian që është 36 orë.
Por rezultatet mund të jenë ende mësimdhënëse për vendet dhe organizatat që kërkojnë të lehtësojnë disi presionin mbi punëtorët e tyre. Spanja, për shembull, tani po ecën përpara me planet për ta ulur javën e punës në 37.5 orë nga 40 orë.
Programi pilot kishte disa kufizime, për shembull, faktin që punëtorët raportuan mirëqenien e tyre në anketa – dhe ata mund të kenë raportuar më shumë se sa mirë po ia dilnin “me shpresën e vazhdimit të provës”, pranuan studiuesit.
Kompanitë duhej të zgjidhnin të merrnin pjesë në studim, që do të thotë se ai mund të përbëhet nga organizata që tashmë mbështesin fleksibilitetin dhe mirëqenien e punëtorëve, gjë që mund të shtrembërojë rezultatet dhe ta bëjë më të vështirë, që javët më të shkurtra të punës të bëhen pjesë e zakonshme.
“Kur mendon për kulturën organizative ende dominuese, e cila inkurajon orët më të gjata të punës dhe punën në zyrë… reduktimi i kohës së punës në përgjithësi nuk është i pajtueshëm me atë ideologji”, tha Fan.
Projekti pilot u përqendrua gjithashtu në vendet me të ardhura të larta, që flasin anglisht, kështu që nuk është e qartë se si një javë pune katër-ditore, mund të përkthehet në vende ose kultura të tjera pune.
Megjithatë, Burchell tha se studimi është një “sulm i jashtëzakonshëm” që ofron provat më të forta deri më tani, se si funksionojnë javët e punës katër-ditore në lloje të ndryshme organizatash dhe vendesh.
“Këto studime katër-ditore në javë kanë filluar të përhapen që nga pandemia, ku njerëzit kishin shumë më tepër imagjinatë se si gjërat mund të ishin ndryshe”, tha ai.
“Ky është një dokument absolutisht i rëndësishëm që… do të jetë një ndryshim rrënjësor”.