Ajvari është një nga gatimet më të famshme tradicionale të dimrit, i përgatitur me shumë dashuri dhe kujdes gjatë vjeshtës. Aroma e tij e pashmangshme, tekstura e butë dhe shija e pasur e bëjnë atë një nga të preferuarit në çdo tryezë – qoftë si pjatë shtesë, si krem ose si ushqim kryesor.
Në vazhdim vijon një recetë tradicionale ajvar shtëpie, i përgatitur sipas metodave të lashta të përgatitjes.
Përbërësit:
10 kg speca të kuq, të plotë (mundësisht ajvarit ose kapia)
1.5 kg patëllxhan
250–300 ml vaj (luledielli ose ulliri)
2–3 lugë gjelle kripë (sipas shijes)
1 lugë gjelle uthull
2-3 speca djegës (sipas shijes, nëse dëshironi ajvar pikant)
Përgatitja: Lani specat dhe piqini në skarë, në pllakat ose në furrë të shporetit elektrik. Pastaj vendosini në një enë të madhe, mbulojini me foli plastike ose me kapak dhe lërini për rreth 20-30 minuta, kjo do t’i bëjë më të lehtë pastrimin e tyre. Pastroni nga lëvorja, kërcelli dhe farat. Pasi të pastroni, vendosini në kulluese për të hequr lëngun e tepërt. Piqeni patëllxhanin në të njëjtën mënyrë. Pasi të piqen, qërojeni dhe lëreni të kullojë.
Bluani specat dhe patëllxhanin në pajisje për bluarjen e mishit. Nëse përdorni speca djegës, shtojini gjatë bluarjes.
Në një enë të madhe me fund të trashë (kazan tradicional), ngrohni pak nga vaji. Shtoni përzierjen e bluar dhe skuqeni në zjarr mesatar për 2 deri në 3 orë, duke e përzier vazhdimisht. Vaji shtohet gradualisht, disa herë. Ajvari është gati kur përzierja trashet ndjeshëm dhe fillon të ndahet lehtësisht nga muret e enës për zierje. Para përfundimit të skuqjes, shtoni kripë dhe uthull për qëndrueshmëri dhe ekuilibër më të mirë shije.
Përgatitni kavanoza të pastra dhe të sterilizuara (mund t’i ngrohni në furrë në 100°C për rreth 10 minuta). Derisa ajvari është ende i nxehtë, mbushni kavanozat deri lartë dhe mbyllini fort me kapakë metalikë. Për sterilizim dhe vakum më të mirë, mund t’i ktheni kavanozat përmbys për disa minuta. Nëse dëshironi, mund t’i pasterizoni gjithashtu kavanozat në ujë të vluar për 10-15 minuta. Ajvari bëhet edhe më i shijshëm disa ditë pas përgatitjes, kur të gjitha aromat të jenë bashkuar.
Ajvari tradicional nuk është thjesht ushqim – është pjesë e kulturës, traditës dhe kujtesës sonë familjare. Përgatitja e tij nxit unitetin, trashëgiminë dhe dashurinë për kuzhinën vendase.